İleri düzeyde ve karmaşık bir gelişimsel yetersizliktir. Doğuştan varolabildiği gibi, üç yaşa kadar olan dönemde de başlayabilir. Bununla birlikte otizmde 18 ayın altında güvenilir biçimde tanı koymak mümkün değildir.

Kimlerde Görülür?

Yaklaşık her 500 çocuktan birinde görülür.

Erkeklerde görülme sıklığı kızlardan dört kat fazladır.

Kızlarda daha ileri düzeyde seyreder.

Nedenleri Nelerdir?

—Otistik bozukluğun ilk ortaya çıktığı yıllarda, otizmin anne-baba özellikleriyle ve çocuk yetiştirme biçimleriyle ilgili olabileceğine yönelik görüşler öne sürülmüştür.

Yapılan araştırmalar, otistik bozukluğun anne-babaların kişilik özelikleriyle, çocuk yetiştirme biçimleriyle ve ailesel özelliklerle (etnik köken ya da sosyoekonomik durum gibi) ilişkili olmadığını göstermiştir.

Bazı ailelerde daha sık rastlanması nedeniyle kalıtsal (genetik) olabileceği düşünülmektedir. Ancak henüz geni ya da genleri belirlenmiş değildir.

Nörolojik, beyindeki yapısal ya da işlevsel bozukluklardan kaynaklanan bir yetersizlik olduğu kabul edilir.

Otizm

—İleri derecede bir gelişimsel yetersizlik kategorisidir.

Üç yaştan önce başlar.

(a) Sosyal etkileşimde

(b) iletişimde ve hayali oyunda önemli geriliklerle ve

(c) çeşitli takıntılarla kendini gösterir

Yaygın Belirtiler

—Otizmin belirtileri ve özellikleri farklı düzeylerde görülebilir.

Her bir otistik birey farklı özellikler gösterebilir.

En yaygın belirtiler şunlardır:

Nesne Takıntıları: Nesneleri döndürme, onları sıraya dizme, koklama, yalama vb.

Hareket Takıntıları: El çırpma, sallanma, koşma, zıplama, dönme gibi yinelemeli davranışları uzun sürelerle yapmak

İlgi Takıntıları: bilgisayarlar, uçak kazaları gibi konularla aşırı derecede ilgilenmek

Düzen Takıntıları: Günlük yaşamda belli rutinleri belli şekillerde yapma konusunda aşırı ısrarcı olma (örneğin, okula aynı yoldan gitmek, hep aynı tabaktan yemek yemek vb)

Başkalarının yaptıklarına ilgisiz kalma

Diğer çocuklarla iletişimde isteksizlik

Uygun olmayan gülmeler

Göz kontağında sınırlılık

Acıya karşı duyarsızlık

Çevreye ya da kendine yönelik saldırganlık

Aşırı hareketlilik ya da hareketsizlik

Tehlikeler karşısında duyarsızlık

Dil ve konuşma sorunları

Gülümseme, sarılma, okşama gibi duygu gösterimlerine karşı duyarsızlık

Seslenildiğinde duymuyormuş gibi davranmak

Gereksinimlerini ifade etmede zorluk

Öfke nöbetleri

Bazı becerilerde diğer becerilere kıyasla daha ileri ya da geri olmak

Yalnızlığı yeğlemek

Bazı duyularda aşırı duyarlılık; örneğin otistiklerin %40’ında belli seslerden rahatsızlık duyulması vardır

Sembolik (temsili ve işlevsel (nesneleri gerçek işlevleri doğrultusunda kullanmak) oyun eksikliği vardır.

Bu belirtilerin yaklaşık yarısı ya da daha fazlası görülürse otizmden şüphelenebiliriz.

Sıra Dışı Yetenekler

Otistik bireylerin yaklaşık %10’unda üstün yeteneklere rastlanır. Bunlardan bazıları şöyledir:

Çok küçük yaşta okuma-yazma öğrenmek

Enstrüman çalmak

Uzun metinler ezberlemek

Karmaşık aritmetik işlemler yapmak

Dil ve Konuşma Özellikleri

—Otistik bireylerin yaklaşık yarısı ömür boyu hiç konuşmazlar

Seçici konuşmama olabilir

Belli bir süre hiç konuşmama

Belli bir süre konuşma

Belli bir kişiyle konuşma

Sadece kendi kendine konuşma

Konuşmayanlar işaret ya da sembol sistemi gibi alternatif iletişim yöntemlerini öğrenebilirler.

Konuşan otistikler genelde kendilerine özgü konuşma biçimlerine sahiptirler

Anında ya da gecikmeli olarak duyduklarını tekrarlamaları yaygındır

Kişi zamirlerini kullanmada zorluk yaşarlar

Konuşmalar çok hareketli melodik ya da çok düz robotik olabilir

Vücut dilini kullanamazlar; söyledikleriyle jest ve mimikleri birbirini tutmaz

Akıcı konuşanlar, karşılıklı konuşmada zorlanırlar. Konuşmaları genellikle onların favori konularında olur.