Kaygının yaşamdaki zorlukları aşmada olumlu etkisi olduğu kabul edilir.

Gerekenden fazla ya da işlevsel olmadığında performansı olumsuz yönde etkiler.

Performans Kaygısı Nedir?

Sosyal ya da performans sergilenmesi gereken durum ve ortamlarda (sınav, sahne vb.) başarısız olunacağı, diğer insanlar tarafından olumsuz değerlendirileceği yönünde beklentiden kaynaklı belirgin ve tutarlı kaygıdır.

Kaygı duyulan ortamlardan ve durumlardan kaçınma ya da yoğun bir sıkıntıyla duruma katlanmayla sonuçlanır

Hangi Durumlarda Performans Kaygısı?

Sınav

Tanıştırılma

Bir işi yaparken izlenme

Şaka yapılması

Başkalarının önünde yazı yazma

Başkalarıyla yemek yeme

Topluluk önünde konuşma

Alış-veriş yapma

Telefonla sipariş verme

Çocukların karşılaştıkları çevresel ve içsel uyaranları sürekli olarak tehdit edici olarak algılamaları ve bu durumun düşüncelerine egemen olması korku ve kaygı ile sonuçlanmaktadır . Kaygısı olan çocukların olumsuz bir bilgi üzerine daha detaylı düşündükleri, bir başka deyişle diğer çocuklara kıyasla bir durumu pek çok bakımdan olumsuz olarak değerlendirmeye eğilimli oldukları bildirilmektedir. Kısaca söylemek gerekirse kaygılı çocuklar;

Daha fazla olumsuz düşünce taşırlar

Durumu olduğundan daha fazla tehlikeli olarak algılar

Tehlikeyle başa çıkmada kendi yeterliliklerini ise yetersiz bulurlar

Aşırı eleştireldirler

Başkalarının değerlendirmelerine aşırı önem verirler

Kendilerine yüksek standartlar koyarlar, mükemmelliyetçidirler

Kaygılı ifadelere örnekler

“Okuldan atılacağım”

“Okulu zamanında biteremeyeceğim”

“Ailemi hayal kırıklığına uğratacağım”

“Şimdi benimle alay edecekler”

“Ailemin yüzüne nasıl bakacağım”

Yüksek standartlara örnekler:

“Konuşmam mükemmel derecede akıcı olmalı”

“Her zaman zeki ve hazırcevap görünmeliyim”

“Tüm soruları yanıtlamalıyım”

“Konuşurken hiç durmamalıyım”

“İnsanlar beni her zaman rahat ve endişesiz görmeliler”

“İyi bir… hata yapmamalı”

Kaygının bilişsel, davranışsal ve fiziksel alandaki etkileri sıklıkla şu şekillerde gözlenir:

Bilişsel

Konsantrasyon problemleri

Hafıza problemleri

Dikkat problemleri

Aşırı Hasaslık

Problem Çözmede Güçlük

Endişe

Davranışsal

Motor Huzursuzluk

Yerinde Duramama

Görevden Kaçınma

Hızlı Konuşma

Tutarsız Davranışlar

Öfke

Geri çekilme

Mükemmelliyetçilik

Görevi tamamlamakta güçlük

Kolay görevler üstlenmek

Fiziksel

Tikler

Kalp atışında artış

Kızarma

Terleme

Baş ağrısı

Kaslarda gerginlik

Uyku Problemleri

Mide Bulantısı

Kusma

Enuresis

Anne-babalar neler yapabilir?

Çalışmalarında süreklilik olduğundan emin olun.

Gerçekçi beklentiler oluşturmasına yardımcı olun (Yüksek satandartlar aşırı kaygı ve performansta düşüşe neden olacaktır).

Gevşeme egzersizleri vb. teknikleri öğrenmesi ve uygulamasına yardımcı olun (Kaygıyı kontrol altına alabildiğini görmesi son derece önemlidir).

Sergilenecek performansa uygun teknikleri öğrenmesine yardımcı olun (Sunum becerileri, sınav teknikleri… vb.)

Performanstaki başarısızlığın kişiliği ölçmediğini hatırlatın.

Gösterdiği çabayı ödüllendirin.

Yeteri kadar dinlendiğinden emin olun (Başarılı performans için çalışmak kadar dinlenmek de önemlidir)

Kaynaklar

Huberty, T. J. (in press). Performance and Test Anxiety. In L. Paige & A. Canter (Eds.): Helping Children at Home and at School

III. Bethesda, MD: National Association of SchoolPsychologists.

1. Öner, H. Türkçapar, Ö.Ş. Üneri. Çocuk ve Ergenlerde Bilişsel Davranışçı Terapi: Anksiyete Bozuklukları. Kriz Dergisi 16(1):11