Çocukta Dil Özürleri
Dil,insanların düşünce,duygu,tutum ve kültürel değerleri öğrenmelerinde ve öğretmelerin de önemli bir iletişim aracıdır.Yeni doğan bebeklerin dili evrenseldir.Ancak çocuk çıkardığı çeşitli seslerden bazılarının çevresindeki insanları etkilediğini fark eder. Tesadüfen ba-ba diyen çocuğun etrafındakiler baba dediğini sanarak çocuğun bu konuşmasını pekiştirirler
.Öğrenmede pekiştirme kuralına göre çocuğun çıkardığı seslerin ödüllendirilmesi önemlidir.İnsanlar konuşmayı doğduktan sonra sosyal etkileşme sonucu olarak öğrenir.Böylece herkes doğduğu toplumun dilini öğrenir.
Dil insana özgü ve en güçlü iletişim aracıdır. Dilin elementleri
a)Ses
b)Sıra
c)Anlam
Ses:Çocuk başlangıçta sesin akışını duymalıdır.Sesin akışını algılayan çocuk,bu sesleri küçük parçalara bölerek kendi dilini oluşturur.Çocuk aynı zamanda,benzer ve aynı sesin değişik örneklerinin farkına varmalıdır.Mesela,P ile B birbirine yakın iki sestir.Her ikisi de dudakları açıp derin nefes vermekle çıkarılır.
Sıra:Çocuğun birkaç kez tekrar edilen seslerin akışını öğrenmesi dil öğrenmek için yeterli değildir.Çocuk aynı zamanda ses gruplarındaki sıraya da dikkat etmelidir.Cümlede sıfatlar isimlerden önce gelir.Sözcüklere eklenecek takıları öğrenmek gerekir.
‘’Ali süt içer’’ cümlesinde sıra değiştiğinde ‘’Süt Ali içer’’ yanlış olduğundan cümle anlamsız hale gelir.
Anlam:Anlam dili kullanmanın can damarıdır.Dili öğrenmek için çocuk görerek ve duyarak algıladığı sembollerin anlamlarını bulmalı ve cümle içinde kullanabilmelidir.
ÇOCUĞUN DİLİ KULLANMASI
a)Dilin Kullanılmasında İlk Basamaklar
(0-9 ay
Bebekler ilk yılda agularlar. Bebek sağır olsa bile hatta ailesi de sağır olsa bile sesle ilgili organları özürlü olmadıkça agular.Bebek agularken çıkardığı sesler yetişkininkine benzemez. Agulama sona erdiği zaman mucize gibi çocuk ilk kelimeyi söyler.
b)Tek Sözcük Dönemi (9-12 ay)
Çocuklar 9-12 aylar arasında ilk sözcüklerini söylemeye başlarlar.Çocuğun ilk sözcük sağarcığının büyük bir bölümünü isimler oluşturur.Genellikle bunlar çocuğunun iletişim kurduğu nesne ve kişilerin isimleridir.
c)İki Sözcük Dönemi (16-18 ay)
Özellikle 16-18 aylar arasında ortaya çıkar ve dilde bundan sonraki gelişmelere temel teşkil eder.Çünkü sözcüklerin birbirleriyle olan ilişkilerini kavramaya ve iki sözcüğü yan yana getirerek farklı anlamlar ifade etmeye başlar.
‘’Anne süt’’ anne bana süt ver anlamını taşır.
d)Basit ve Bileşik Düşünceleri Anlatma Dönemi (20-36 ay)
İki sözcük devresini izleyen sürede çocuk artık 3-4 sözcüğü yan yana koyarak tek bir düşünceyi bütünüyle ifade edebilir.Çocukların yanında konuşurken seçilen kelimelere dikkat edilmelidir.Çocuk öğrenme yoluyla çevresini tanır.Doğduğu günden itibaren çocukla düzgün cümleler kurarak konuşulmalıdır.
DİL ÖZÜRLERİ
Çocuklar dili kullanmada,düşündüklerini ifade etmede ve konuşulanları anlamada güçlük çekiyorlarsa dil gelişimi ile ilgili bir sorunun varlığı düşünülmelidir.
Dil Özürlerinin Nedenleri
Ağızdaki yapı bozuklukları
Duyu organlarının bozuklukları
Merkezi sinir sistemine bağlı bozukluklar
Zeka gerilikleri
Çocuğun yaşadığı çevre ve aile ortamı
Belli Başlı Dil Bozuklukları
Söylenenleri ve konuşulanları anlama,dil gelişiminde çocuk önce söylenenleri anlamaya başlar,daha sonra bu kelimeleri kendisi kullanır.
Çocuk bildiği kelime sayısının da kendini anlatmada önemli rolü vardır.Kelime sayısı sınırlı ise çocuk söylemek istediklerini ancak bildiği kelimelerle anlatabilir.
Artikülasyon Bozuklukları
Çocuğun kendi yaşıtlarından farklı bir sesle konuşması,sesleri kendine göre değiştirmesi, bazı harfler yerine başka harfler kullanması ve bazı harfleri de hiç çıkarmadan kelimeleri tamamlamasıdır. ÖRN:Kitap yerine kipat,kiraz yerine kiyaz gibi…
Kekemelik
Konuşmanın akıcılığını kaybetmesi,cümlelerin başında veya ortasında sözcüklerin tekrarlanması veya kesik kesik söylenmesi,hecenin uzatılmasıdır. Kekemelik nedenleri çeşitli olabilir. Ailede kekemelik varsa,çocuk bu ortamda büyürken taklit yoluyla bu davranışı kazanabilir.
Hafif dereceli kekemelikte çocuk konuşmasının başkalarından değişik olduğunun farkında değildir.Bu nedenle konuşmaktan çekinmez.Kekemeliğin daha ileri derecede olması, çocuğun konuşurken birtakım el kol hareketleri yapmasına ve bazı tikler geliştirmesine neden olur.Bir ortamda rahatça konuşulabilen çocuk değişik bir ortamda tutulabilir. Kekemelikte şaşırtıcı gelişmeler de olabilir.Bazen çocuk günlerce kekelemeden konuşabilir.Bazı zorlamalarda çocuğu kekemeliğe yöneltir.Örn:sol elini kullanan bir çocuğun,sağ elini kullanması için ana,baba veya öğretmen tarafından zorlanması,çocuğun korkutulması,çocuktan gücünün üstünde işler istenmesi,aile içi problemler,kekemelik nedeni olabilir.
DİL BOZUKLUKLARI İLE İLGİLİ ALINACAK ÖNLEMLER
Gerçek nedeni araştırılıp,önleyici çözüm yolları bulunmalı,fiziksel bozukluklar giderilmeye çalışılmalı
Çocuğa evde ve okulda konuşma fırsatı verilmeli,konuşurken sabırla dinlenmeli,alay edilmemelidir.
Yetişkinler çocuk için birer model olduklarını unutmayıp,konuşmalarında dikkatli olmalıdır.
Çocukla konuşurken,onun daha iyi anlayacağı düşünülerek bebekçe konuşulmamalı,kelimeler ve cümleler tam ve düzgün bir şekilde söylenmeli
Çocuğa sevgi ve ilgi gösterilmeli,okulda kendini ifade edebileceği bazı görevler verilerek çocuğun cesareti arttırılmalıdır.
Çocuğun özürü ile ilgi merkezi haline getirilmemeli
Özürü ile ilgili çocuğun yanında başkaları ile konuşulmamalıdır.
Çocuğun bu problemi farkına varması sağlanmalı,çözümü için kabullenmesi ve kendisinin de yardımcı olması gerektiği açıklanmalı
Problemi ortadan kaldırmak veya azaltmak için uzman kişi ve kuruluşlarla işbirliği yapılarak çocuğa yardımcı olunmalıdır.